Bir kaymakamın anılarında okumuştum. Bir Cumhuriyet bayramında tören alanına geçerken, bir ninenin torunu olduğu anlaşılan çocuğunun elinden tutarak beklediğini görür. Yanlarından geçerken nine torununa sorar: “Biz neyi bekliyoruz?” Torun; “kaymakam nutuk atacakmış onu bekliyoruz.” Der. Nine “Kaymakamın nutku tutulsun. Biz buraya nutuk dinlemeye değil, bayram yapmaya bayram seyretmeye geldik” der. Kaymakam bu anısını anlattıktan sonra; “Bu bana ders oldu. Nutku çok kısa ve öz tutmak gerektiğini, suni ve klişe sözlerin halkı cumhuriyetten soğuttuğunu, hamasi nutuklar atmak yerine, halkın gerçekten milli bir neşe içinde bayram yapmasını sağlamak gerektiğini düşündüm” diyor.
Cumhuriyet Arapça bir kelimedir. Cumhur halk demek, cumhurî halka ait, cumhuriyet ise halka ait yönetim demektir. Cumhuriyet kavram olarak Arapça ama müessese olarak batıdan geçmedir. İsmini doğudan içeriğini batıdan almışız. Bir çeşit doğu batı sentezi gibi.
Batıda insanlar cumhuriyetin gelmesi için giyotinin altına başını koyup “Ben kral istemiyorum, ben cumhuriyet istiyorum” diyerek bunu gerçekleştirmiştir. Cumhuriyet yolunda insanlık büyük bedeller ödeyerek, insan onuruna yakışan bir yönetim biçimi olan cumhuriyeti elde etmişlerdir. Bizler cumhuriyeti batıdaki gibi büyük bedeller ödemeden ithal ettiğimiz için kıymetini bilmekte zorlanıyoruz. Dileriz ki insanlığın ödediği bu bedelleri bizler tekrar yeniden ödemeden kıymetini anlarız.
Geçmiş dönemlerde Cumhuriyet anlatılırken, Cumhuriyetin faziletini anlatmaktan ziyade geçmiş kötülenerek benimsetilmeye çalışılmıştır. Bu durum Cumhuriyet erdemlerinin anlaşılmamasına ve sanki tarihsel geçmişimize bir alternatif olarak algılanmasına sebep olmuştur. Bu nedenle Cumhuriyet döneminde yaşanan her olumsuzluk geçmişe özlemi artırmıştır. Oysa ki cumhuriyet geçmişin alternatifi, düşmanı ya da rakibi değildir.
Cumhuriyetin kendine ait erdemleri vardır. Bu erdemler geçmişte insanlığın yaşadığı yönetimden kaynaklanan trajedilerinden ders alınarak oluşturulmuştur. Cumhuriyet ülkedeki kişilere tebaa değil vatandaş olma, padişahın kulu değil, özgür iradeye sahip birey olma yolunu açmıştır.
Mustafa Kemal Atatürk; “Cumhuriyet fazilettir” derken Cumhuriyetin kendine ait erdemlerinin olduğunu, “Muallimler, Cumhuriyet sizden fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller ister” derken bu erdemlerin oluşması için kaliteli insan yetiştirilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Eğer Cumhuriyetin içini dolduran erdemleri gözardı edersek, sadece geçmişi kötüleyerek cumhuriyeti benimsetmeye çalışırsak, Cumhuriyeti halkın bayramı olarak görmezsek, bu durumda içi boşaltılmış devletin resmi ve rutin bir töreni şeklinde algılanacaktır.
Cumhuriyetin erdemlerini okullarda öğretebilirsek, hem geçmiş değerlere bağlı hem de Cumhuriyet erdeminin bilincine varmış bir halk olarak cumhuriyet bayramını resmi bir bayram değil, coşkulu bir halk bayramı olarak kutlamamız mümkün olacaktır.
Bu bayram bizim bayramımızdır. Milli bayramımızdır. Milletçe ve coşkuyla bu bayramın kutlanmasını diliyorum.
Yorum Yazın