Dostum Hasan Yücel facebook hesabında Orhan Kemal’in “Has sanatçı ne yurdu ne de dünyası üzerinde kötülük düşünebilir. Has sanatçı satın alınamaz. Onu satın alabilecek ne para ne pul, ne mevkii vardır.” Sözünü paylaşmış.
Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü olan roman yazarı Orhan Kemal (1914-1970) beğendiğim yazarlardan biridir. Bu beğeni sadece eserlerine yönelik bir beğeni değildir. Çeşitli kaynaklardan okuduğum kadarıyla dik duruşu, dürüst oluşu, fakrı zaruret halindeyken bile kimseye ödün vermemesi, doğru bildiği yolda doğru yaşamasıdır.
Refik Durbaş “Edebiyat Anılarda Yaşar” kitabında Orhan Kemal’e de yer vermiştir. Kitapta Orhan Kemal’den bir anekdot anlatılmaktadır. Özetleyerek aktarıyorum:
1953-1954 kışı. Orhan Kemal İstanbul’da, hava son derece soğuk. Vakit gece. Tükürsen donacak. Orhan Kemal’in eşi ve çocukları ne kadar elbise, battaniye varsa üstlerine örtmüş, uykuya dalmışlar.
Ev kirası kırk liradır. Orhan Kemal’in tramvaya binecek parası bile yoktur. O soğuk gecede gaz ocağında ısınarak 72. Koğuşu yazar, sabah olunca tıraşını olur, Cağaloğlu’na çıkar, yazdığı hikâyeyi satmak için. Hikâyeden umudu biraz avans alarak acil ihtiyaçlarını karşılamak.
Hikâyeyi bir dergiye verir ancak aldığı cevap “Hikayenizi okuyalım. Mümkünse yarın uğrayın” olur.
Ertesi gün uğradığında dergi sahibinin odacısı” Sanat müşavirimiz müstehcen buldu, müsveddelerinizi buyurun” diye karşılık verir.
Orhan Kemal durumunu şöyle anlatır: “Elimde müsveddem, dolaşan ayaklarımla magazin idarehanesinden çıkıyorum. Kar dinmiş, güneş soğuğu kırmış. Dünya pırıl pırılmış. Banane. Bu pırıl pırıl şıkır şıkır dünyadan o kadar uzağım ki; alamadığım avanstan çok, yaptığım işin anlaşılamaması…”
O gün traji-komik şekilde reddedilen 72. Koğuş bugün edebiyatımızın başyapıtlarından biridir.
Oysa gün gelmiş Orhan Kemal’e çok cazip tekliflerde bulunmuşlar. Dönemin egemenleri “Sen yazdığın eserleri bastırmadan önce birileri onları bir gözden geçirseler, duruma göre bunun ardından senin apartmanın mı olsun, villan mı olsun, araban mı olsun, bunların hepsi sana serbest olacak.” demişler. Ama o yoksulluğa razı olup değerlerinden vazgeçmeyen namuslu bir yazardır. Bu teklifler karşısında Orhan Kemal kafasını gösterip “Bu satılık değil” demiştir.
Bu durumu özetleyen Ömer Ferit Kam’ın çok güzel bir dörtlüğü var: “Sağlığında nice ehli hünerin/Bir atım tuz bile yoktur aşına/Öldürürler evvel onu açlıktan, /Sonra bir türbe dikerler başına”
Zamanında kıymetini bilmediğimiz Orhan Kemal gibi onur abidelerinin bugünlerde hasretini ne çok çekiyoruz.
Yorum Yazın