Dünyada son iki yılda enerji fiyatlarında, 1973 petrol krizinden bu yana en büyük artış yaşandı. Gıda ve gübrede ise 2008 yılından bu yana en yüksek artışı yaşıyoruz. Enflasyon, İngiltere'de son 30 yılın, Fransa'da son 36 yılın, Almanya'da ise son 41 yılın zirvesini gördü.
Hayat pahalılığı dünyanın ortak sorunu. Türkiye'deki enflasyonu da dünyadan bağımsız değerlendiremeyiz!
Ve bunlar iyi günlerimiz daha da kötü olabilir! Dünya Bankası'nın Emtia Piyasaları Görünümü raporuna göre, Ukrayna'daki savaş, emtia fiyatlarını 2024'ün sonuna kadar rekor seviyelerde tutacak şekilde değiştirdi. Yüksek gıda ve enerji fiyatlarının 2024'ün sonuna kadar devam edebileceğini açıkladı.
Türkiye'de olduğu gibi Almanya ve İngiltere'de de gündem yüksek market fiyatları.
Almanya'da başta Aldi ve Lidl olmak üzere bazı zincir marketler mayıs ayında son kullanma tarihi yaklaşan ürünlerde büyük indirime gidecekler. Bu indirimin başta meyve ve sebze olmak üzere diğer ürünlerdeki fiyatları düşürmesi bekleniyor.
500 ÜRÜNDE İNDİRİM!
İngiltere'nin en büyük zincir marketleri enflasyona karşı anlaşmaya gitti ve yaklaşık 500 üründe yüzde 13 indirim yaptı. Anlaşmaya göre bu fiyatlar yılsonuna kadar sabit tutulacak. Almanya, İngiltere'deki marketler zor günde fedakârlık yapıyorken bizim market zincirlerinden ses seda yok!
Son iki yılda Türkiye'deki market zincirleri, tarihlerindeki en büyük karlara ulaştılar ama doymadılar!
Doları bahane ettiler, düşünce zamları geri almadılar! Devlet KDV indirimine gittiği gün zam yaptılar, KDV indirimini de kasaya koydular! Ortak fiyat belirledikleri tespit edilen beş büyük market zincirine toplamda 2 milyar 649 milyon 223 bin lira ceza kesildi ama umursamadılar. Zam üstüne zam yapmaya devam ediyorlar! İngiltere, Almanya'daki marketler kötü günde fedakârlık yapmak için anlaşıyor, bizimkiler kötü günde daha çok kâr elde etmenin peşindeler. Kâr bilançoları bunu gösteriyor. İngiltere'de yüzde 13 indirime giden market zinciri Asda'nın ortaklarından Mohsin Issa, "Artan hayat pahalılığı karşısında hane halkının bütçesinin daraldığının farkındayız. Bu zor zamanda müşterilerimizi desteklemek için elimizden gelen her şeyi yapacağız" diyor.
Var mı bizde bunu yapacak bir babayiğit market zinciri? Türkiye'deki marketler neden anlaşıp topluca indirime gitmiyorlar?
***
BİBER, AFYON'DA 7, İSTANBUL'DA 28 TL
Gazeteci Fatih Selek, Afyonkarahisar'da perşembe pazarına gitti ve sebzelerin fiyatlarını Twitter hesabından paylaştı.
Salatalık 6, domates 9, biber 7, maydanoz 2, taze soğan 1, patlıcan 6, kıvırcık 5 liradan satılıyormuş.
Selek'in de belirttiği gibi İstanbul'da biber 28, domates 15, kıvırcık 10 lira. Semtine göre fiyatlar değişebilir ama fiyatlar Afyon'a göre çok yüksek!
Böyle yazınca market zincirleri bu malın İstanbul'a geliş maliyetinin fiyatı artırdığını söylüyorlar. Ama Afyon'a 3 saat uzaklıkta Ankara'da domates 15, salatalık 12, biber 20, kıvırcık 10, patlıcan 15 lira!
Çiftçinin traktörü suyla mı çalışıyor? Gübreye mazot kadar zam gelmiyor mu? Fiyat artışında komisyoncuların da payı var ama birçok market zinciri sebze- meyveyi üreticiden alıyor.
Daha öncede yazdığım gibi kapitalist sistemde fiyatlar daima yerel talebe ve maliyetlere göre belirlenir. Bizde kim kime ne tutturursa!
***
SİGORTASIZ PİLOT MU ÇALIŞTIRILIR?
Bursa'da düşen tek motorlu eğitim uçağında hayatını kaybeden eğitmen pilot Furkan Otkum'un annesi Sevgi Otkum, oğlunun 15 saat çalışmak zorunda bırakıldığını ve sigortasının dahi yapılmadığını söyledi:
"Yavrumun ayaklarının altı nasır olmuştu. Sabah 05.00'te başlayıp akşam 22.00'de iş bırakılır mı? Sigortasını bile yapmamışlar. Allah'ım uçağın arızası çok fazlaydı. 'Anne bir yerde motoru durdu, uçağı indirdim' dedi. Bu sefer beceremedi yavrum."
O uçağın bir uçuşta harcadığı benzinle 5-10 kişinin sigortası ödenir! Sigortasız, amele gibi 15 saat pilot mu çalıştırılır?
Bu vahim iddialar hakkında umarım uçak şirketi hakkında soruşturma başlatılmıştır!
***
28 TL İNDİ BİNDİ AZMIŞ!
Taksi açılış ücreti 9.8 lira, indibindi ücreti ise 28 lira olalı daha üç hafta oldu. Ama İstanbul Taksiciler Başkanı Eyüp Aksu, yapılan zammın yeterli olmadığını açıkladı iyi mi?
Aksu, "Taksimetre ücret tarifeleri, indi-bindi tarifesi iyileşirse, istediğimiz oranda zam yapılırsa yolcunun şikâyeti de ortadan kalkar. Taksici de gitmemezlik yapmaz" diyor.
Daha ne kadar zam istiyorsunuz? İndi-bindi 50 lira mı olsun? Zaten şu anda İstanbul'da birçok taksi indi-bindi müşterisi alıyor!
Artan yakıt fiyatlarıyla orantılı olarak indi-bindinin sabit kalacağı, uzun mesafeyi cazip kılacak bir fiyat ayarlanmasına gidilebilir. Ama bu da zam yapıldıktan 3 hafta sonra olmamalı!
Yorum Yazın