Voltaire bir Hint bilgesi masalıyla mutluluk üzerine düşünmemizi sağlar.
Mutlu bir bilge vardır. Hayata dair sorular sorar. Ama bunların çoğunun cevabını veremez.
Oysa bir komşusu vardır hayata dair hiç bir sorusu yoktur. Çok mutlu görünür ancak yobaz ve cahildir. Bir beyin sancısı yoktur, hiçbir şeye kafa yormaz.
Bir gün bilge kişiye sorarlar. “Kapı komşunuz hiç bir şey düşünmez, kafa yormaz ve mutlu olurken sen niye mutsuzsun?”
Bilge cevap verir: “Haklısınız, kendi kendime bin kere komşum kadar salak olsaydım mutlu olacağımı söyledim, ne var ki öyle bir mutlulukta olmaz olsun.”
Konunun anlaşılması için öncelikle kavramsal derinlik ve sınırlar doğru değerlendirilmelidir.
Mutluluk ve zevk farklı şeylerdir.
Mutluluk insanın doğrudan bir organıyla hissetmediği, süresi belirli olmayan manevi hazlardır. Erdem, sevgi, gerçeğe ulaşma, öz saygı, kendini gerçekleştirme gibi. Hiç bir hayvan mutlu olmaz.
Zevklerse herhangi bir organımızla hissettiğimiz süresi dınırlı maddi hazlardır. Örneğin yemek içmek cinsellik gibi güdüsel hazlar. Hayvanlarda da aynı zevk bulunur.
Mutlu olmak için mutlu olmayı bilmek, bilinçli olmak gerekir. Cahil insanların mutluluk dediği şey hayvanlarla müşterek özelliğimiz olan güdüsel doyumdan alınan bedensel zevktir.
Hikayedeki cahil komşu kadın mutlu değil sadece zevk yani maddi hazlarla yaşayan biridir.
Mutluluk ruhsal bir durumdur. İnsan, hayata dair sorular sorarak beyin sancısı çekse bile hiç şey düşünmeyen sadece güdülerle yaşayan bir hayvan gibi olmanın üstünde bir manevi haz ve bilince sahip olur.
Açıklanan nedenlerle "mutlu çoban olmak mı mutsuz Sokrates olmak mı?" sorusu da yanlıştır. beyin sancısına rağmen gerçek mutlu Sokrates'tir.
**
(Bugün Halil Atılgan hocamla telefonda sohbet ettik. "Türkülerde Gönül" başlıklı bir yazı yazmıştı. "Gönül adamı" yokluğunu dile getirdikten sonra, "bilgili ve duyarlı olmak bizi mutsuz kılıyor. Bizde mi 'uydum kalabalığa' deyip bu halimizi terk etsek mi?" dedi. Aklıma daha önce yazdığım bu yazı geldi.)
Yorum Yazın